sobota, luty 08, 2025

Spis treści

 

Opis i historia opracowane przez p. konserwator mgr Annę Foczek - fragment artykułu z wydawnictwa Skibowy Kamień, 71/2008

 

Drewniany kościółek p.w. św. Antoniego Opata w Męcinie nie jest pierwszą świątynią na tym miejscu. Na temat wcześniejszego kościoła wiadomo jednak niewiele. Można przypuszczać, że był on fundacji rycerskiej i powstał około drugiej połowy XIII wieku, o czym świadczy wymieniający Męcinę wykaz osad Sądecczyzny istniejących przed rokiem 1320. Na podstawie zachowanych dokumentów można też stwierdzić, że parafia w Męcinie była wówczas dobrze zagospodarowana i zorganizowana, dosyć zamożna. Pewien obraz męcińskiego kościoła z roku 1608 dają zapiski z wizytacji biskupiej, według których budowla wzniesiona była z drewna modrzewiowego, kryta gontem, ogrodzona, zamykana na dwie bramy. Dzwonnica znajdowała się przed wejściem do kościoła. Brak informacji na temat wystroju wnętrza obiektu związany jest z profanacją świątyni przez Arian, którzy zajmowali ją przez równe czterdzieści lat. Wiadomo tylko, że podczas wspomnianej wizytacji ściany były gołe, z prześwitującymi na wylot szparami, bez dekoracji i obrazów. Prosty strop ozdobiony był starą polichromią a chór nieskomplikowaną balustradą. Belka tęczowa miała kształt trapezu z krzyżem pośrodku, a w prezbiterium znajdowała się mała ambona i dwie proste stalle.
Gotycki kościół rozebrano, ponieważ był zbyt mały dla powiększającej się wspólnoty parafialnej.


W roku 1685 Stanisław Krzesz wybudował własnym kosztem nową, obecną świątynię. Konsekrował ją sufragan krakowski Stanisław Szembek w 1692 roku. Barokowy kościół, wielokrotnie odnawiany i przebudowywany, pierwotnie kryty był gontem - blachą pokryto go dopiero w 1909 roku. Wieża kościoła wzniesiona została prawdopodobnie w 1697 roku. Jej konstrukcja i styl wskazują na innego, późniejszego wykonawcę - bryła jest niejako doklejona do korpusu kościoła. W roku 1724 poszerzeniu uległa maleńka zakrystia ze skarbcem, w których na wtórnie użytych deskach zachowała się polichromia zdobiąca prawdopodobnie pierwszy męciński kościół. Dobudowa bocznej kaplicy p. w. Najświętszego Serca Pana Jezusa pozostaje w niewątpliwym związku z ufundowanym w Męcinie w roku 1739 bractwem pod tym samym wezwaniem. Według źródeł, w 2 połowie XVIII wieku odnowione zostały ołtarze, a w połowie XIX wieku dokonano renowacji całego kościoła oraz sprawiono wiele cennych rzeczy z jego wyposażenia. Kolejne prace restauratorskie przeprowadzono w drugiej i trzeciej dekadzie XX wieku. W latach następnych konserwacji poddawano wybiórczo poszczególne elementy ruchomego wyposażenia świątyni, głównie obrazy i rzeźby.
Wiele przedmiotów z oryginalnego wystroju kościoła uległo na przestrzeni wieków zniszczeniu, inne usuwano fundując w ich miejsce nowe. Wokół kościoła do dziś zachowało się też wtórnie otynkowane, oryginalne ogrodzenie świątyni -kamienny, pokryty dachówką mur, wzdłuż którego rosną zabytkowe już drzewa.
Kościół w Męcinie jest zatem zabytkiem o wyjątkowej wartości historycznej, artystycznej i naukowej. Stanowi o tym między innymi regionalny styl jego architektury, ale przede wszystkim bogate i utrzymane pomimo upływu lat w historycznym charakterze wnętrze wraz z wyposażeniem, co niestety należy już do rzadkości i niewątpliwie podlegać powinno szczególnej ochronie.